Doğanın hazinesi olarak bilinen salep bitkisi, altın fiyatlarını aratmayan bir fiyatla alıcı buluyor. Sadece toz halindeki salebin kilosu tam 6 bin TL'den satılıyor. Bu yüksek fiyat, bitkinin nadirliği ve zorlu yetiştirme koşullarından kaynaklanıyor. 1975 yılında Nesli Tehlikede Olan Yabani Bitki ve Hayvan Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşmesi (CITES) ile koruma altına alınan salep, hassas bir ekosistemin ürünüdür. Yüksek talep, üreticiler için önemli bir gelir kapısı olsa da, bitkinin sürdürülebilir bir şekilde yetiştirilmesi büyük önem taşıyor. Gelecek yıllarda fiyatların nasıl şekilleneceği ise, iklim değişikliği ve diğer faktörlere bağlı olarak belirsizliğini koruyor.

Salep Üretimi ve Bölgeleri

Türkiye'de salebin üretimi en fazla Samsun ilinde gerçekleştiriliyor. Bu yıl Samsun'da çoğaltım amaçlı 63 ton, gıda amaçlı ise 42,5 ton salep üretimi kaydedildi. Üretim alanları Samsun ile sınırlı kalmıyor; Aydın, Balıkesir, Kahramanmaraş ve Burdur gibi illerde de salep üretimi yapılıyor. Ancak, Samsun'un bu alanda lider konumda olduğunu söylemek mümkün. Üretimin artırılması için yapılan çalışmaların yetersiz olması ve koruma altındaki bir bitki olması nedeniyle gelecek yıllarda üretim miktarında önemli bir artış beklenmiyor. Bu da fiyatları etkileyen en önemli faktörlerden biri olmaya devam edecek.

19 Mayıs'taki Salep Üretimi ve Gelir

19 Mayıs Ekolojik Üreticiler Eğitim ve Yardımlaşma Derneği Başkanı Hakkı Karaman, 2024 yılında salebinden 12-13 milyon TL gelir elde edildiğini açıkladı. Dernek, 25 ton salep alımı gerçekleştirdi. Bu miktarın bir kısmı işlenerek, bir kısmı da kuru olarak diğer firmalara satıldı. 19 Mayıs ilçesi, Türkiye'de işlenmiş salep üretiminde en büyük paya sahip. Diğer illerde gıda amaçlı salep üretimi oldukça sınırlı. Toplamda Türkiye genelinde gıda amaçlı işlenmiş salep üretimi 10 ton civarında tahmin ediliyor. Bu rakamlar, salebin değerli ve sınırlı bir ürün olduğunu bir kez daha gösteriyor.

Salebin Ekonomik Değeri ve Çiftçilerin Durumu

Hakkı Karaman, yaş salebin alım fiyatının önümüzdeki yıl 500 TL civarında olacağını, kurutulmuş halinin ise 3 bin TL'den alıcı bulacağını belirtti. İşlenip paketlenen salebin kilosunun ise 6 bin TL'ye ulaştığını vurguladı. Ancak, yeni salep üreticilerinden alınacak yüksek ücretler çiftçilerde tereddüte yol açıyor. Çiftçi başına bin 745 TL'lik iki ayrı ödeme, üreticiler için büyük bir yük oluşturuyor. Karaman, bu ücretin iptali için bakanlıkla görüşmelerin sürdüğünü ve olumlu sonuçlar beklediklerini dile getirdi. Bu durum, salebin yüksek ekonomik değerinin yanı sıra, üreticilerin karşılaştığı zorlukları da gözler önüne seriyor. Yüksek maliyetler, üretimi kısıtlayabilecek önemli bir etken.